ZACHODZĄ OKOLICZNOŚCI UZASADNIAJĄCE UNIEWAŻNIENIE WYNIKÓW WYBORÓW SAMORZĄDOWYCH W 2018 ROKU

Zgodnie z art. 392 i 394 Kodeksu Wyborczego, wyborcy mają prawo do wniesienia protestu wyborczego do sądu  przeciwko ważności wyborów. Sąd okręgowy orzeka o nieważności wyborów lub o nieważności wyboru radnego, jeżeli okoliczności stanowiące podstawę protestu miały wpływ na wyniki wyborów.

Agitacja wyborcza w lokalu wyborczym

Wpływ na wyniki wyborów ma agitacja w lokalu wyborczym - szczególnie prowadzona w odniesieniu do wyborcy bezpośrednio przed aktem głosowania. Dlatego w Kodeksie Wyborczym, art. 494 zakazuje agitacji w lokalach wyborczych pod groźbą kary grzywny. Przez agitację rozumie się jakąkolwiek działalność, której celem jest zjednanie zwolenników dla dowolnych idei - w tym wypadku oddania głosu na określoną listę wyborczą lub kandydata w wyborach.

Przykład politycznej praktyki manipulowania katolickim krzyżem w charakterze symbolu państwowości
(krzyż jest umieszczony pod godłem państwowym)

W wielu lokalach wyborczych, szczególnie tych, które mieszczą się w budynkach szkolnych, na ścianach wiszą krzyże religii chrześcijańskich, w szczególności – krzyże katolickie. Dotychczas w Polsce nie przeprowadzono badań celujących w określenie odsetka lokali wyborczych, w których wyborcy są narażeni podczas głosowania na percepcję najważniejszego symbolu religii katolickiej. Szacunkowo można jednak mówić o około 60% takich lokali, w których krzyż jest uobecniany wyborcy podczas aktu wyborczego.

Krzyż katolicki jako narzędzie agitacji politycznej w Polsce

W naszym kraju funkcjonują partie polityczne, które w swoim programie wyborczym promują idee katolickie. W przekazach propagandowych tych partii występują hasła obrony Polski przed ateistami. Ich przedstawiciele nawołują do obrony wartości katolickich. Krzyże katolickie stanowią więc gadżety propagandowe tych ugrupowań, które w swoich programach politycznych nawołują do kultywowania wartości katolickich. W obecnych wyborach takie partie polityczne walczą o głosy wyborców. Dlatego obecność krzyża katolickiego na ścianie w lokalu wyborczym stanowi formę agitacji politycznej na rzecz przekonania wyborcy do oddania głosu na tych polityków, którzy popierają katolickie idee.

W Polsce również funkcjonują partie polityczne kontestujące wpływ Kościoła katolickiego na naszą przestrzeń polityczną. Takie partie promują idee antyklerykalne. Z punktu widzenia tych antyklerykalnych ugrupowań, krzyże katolickie obecne w przestrzeni publicznej stanowią narzędzia anty-agitacji politycznej w stosunku do antyklerykałów. Dlatego obecność katolickich gadżetów na ścianach w lokalach wyborczych jest odbierana przez antyklerykałów jako przekaz nawołujący do niegłosowania na polityków reprezentujących partie opowiadające się za świeckością Polski.

Brian z filmu Monty Pythona wisi na krzyżu
 (artystyczna metafora przemiany krzyża w gadżet polityczny)

Wpływ na wyniki wyborów obecności katolickiego krzyża na ścianach w lokalach wyborczych

Zjawisko torowania jest wykorzystywane w eksperymentach z dziedziny psychologii poznawczej oraz kognitywistyki. Polega ono na tym, że jeśli dany bodziec należący do określonej kategorii poznawczej lub semantycznej jest eksponowany w pewnej sytuacji danemu podmiotowi, to wzrasta prawdopodobieństwo użycia w danej sytuacji przez dany podmiot schematów tejże kategorii lub podobnej kategorii w jego procesach przetwarzania informacji (w percepcji, wnioskowaniach, interpretacjach, ocenach oraz decyzjach). 

Jeśli więc w lokalu wyborczym krzyż katolicki jest eksponowany wyborcom (stanowi bodziec identyfikacji tych partii politycznych, które promują katolicyzm), to wzrasta prawdopodobieństwo, iż wyborca w swoim akcie decyzji wyborczej uaktywni w swoim umyśle reprezentację partii, która w swoim programie wyborczym odwołuje się do wartości katolickich (religijnych). Tym samym obecność krzyża na ścianie w lokalu wyborczym wpływa na wzrost prawdopodobieństwa uzyskania wyższego wyniku wyborczego przez katolickich polityków.

Symbol katolicyzmu

Efekty torowania wyborczego za pomocą ekspozycji krzyża katolickiego w lokalach wyborczych ujawniają się przede wszystkim w obszarze decyzji wyborczych elektoratu chwiejnego. Politolodzy zwracają uwagę na fakt, iż około 20% -30% elektoratu każdej partii politycznej tworzą chwiejni wyborcy. Jeśli jedna druga chwiejnych wyborców ulegnie torowaniu decyzji wyborczej za pomocą ekspozycji krzyża w lokalu wyborczym, to w takiej sytuacji katolicka partia może nawet poprawić swój wynik o 10% przyrost liczby wyborców.

Szacunkowy model matematyczny torowania wyborczego w odniesieniu do partii posiadającej elektorat w granicach 6 milionów wyborców

Jeśli katolicka partia uzyska w wyborach samorządowych 6 milionów głosów, to jej chwiejny elektorat można szacować na około 1.8 miliona wyborców. Przy założeniu, że krzyże katolickie wiszą na ścianach w 60% lokali wyborczych, liczba wyborców danej partii narażonych na efekt torowania wynosi około miliona. Jeśli założymy, w wariancie pesymistycznym, że połowa chwiejnych wyborców katolickiej partii podejmuje swoją decyzję wyborczą w wyniku torowania krzyżem, to należy wyprowadzić wniosek, iż co najmniej 500 tysięcy wyborców tej partii  zostanie zmanipulowanych w lokalach wyborczych faktem umieszczenia na ścianach krzyża katolickiego.

W Polsce frekwencja w wyborach samorządowych wynosi około 45%. Oznacza to, że około 13.5 miliona obywateli weźmie udział w wyborach samorządowych w 2018 roku. W wyniku efektu torowania katolickim krzyżem w lokalach wyborczych, zwycięska partia może poprawić swój wynik nawet o 4% - 5%. Manipulacja w tym zakresie może przełożyć się na jeszcze wyższą procentowo liczbę uzyskanych mandatów przez każdą zwycięską partię promującą idee katolickie. Procedura rozdzielania mandatów promuje bowiem partię najsilniejszą.

Jeśli uzyskanie w wyborach przez komitet wyborczy wyniku w granicach 35% daje większość w sejmiku, to wpływ efektu katolickiego torowania na wynik zwycięskiej partii może skutkować uzyskaniem przez nią większości mandatów w nim, a więc – może skutkować uzyskaniem większościowej władzy w każdym regionie wyborczym.

Pytania do Państwowej Komisji Wyborczej  

Czy szef PKW, Wojciech Hermeliński wydał stosowne zarządzenie komisarzom wyborczym, aby ci dopilnowali tego, aby w lokalach wyborczych nie wisiały na ścianach krzyże katolickie i inne symbole tej religii, których ekspozycja uruchamia podczas głosowania efekt torowania decyzji wyborczej w umysłach obywateli? Jeśli nie wydał on takiej decyzji, to czy w tym wypadku można sformułować pod adresem szefa PKW zarzut niedopełnienia obowiązków służbowych?

W znaku identyfikacyjnym PKW nie figuruje katolicki krzyż

Zgodnie z art. 48 Kodeksu Wyborczego, w lokalu wyborczym umieszcza się tylko urzędowe obwieszczenia wyborcze. Oznacza to, że na ścianach w lokalu nie mogą być rozmieszczone żadne gadżety agitacji politycznej – więc również katolicki krzyż, który jest w naszej sytuacji politycznej narzędziem promocji partii katolickich. Jeśli więc PKW dopuszcza sytuację, w której  katolickie krzyże wiszą na ścianach w lokalach wyborczych, to czy można tę instytucję oskarżyć o złamanie zasady neutralności politycznej?

Puenta

Przeźroczystość w przeprowadzaniu wyborów jest najważniejszym kryterium oceny stanu demokracji w danym kraju. Jeśli kryterium przeźroczystości nie jest spełnione podczas wyborów, wyborcy na ogół protestują i podważają wiarygodność procesu wyborczego. Tę sytuację przerabialiśmy cztery lata temu. Okoliczności przeprowadzania obecnych wyborów wzbudzają podejrzenia o ich nieuczciwość manifestującą się faktem przyzwolenia na manipulacyjne praktyki torowania decyzji wyborczych poprzez umieszczanie w lokalach wyborczych symboli religii katolickiej (krzyży, wizerunków papieży oraz tzw. świętych postaci Kościoła katolickiego).

Przed nami wybory do Parlamentu Europejskiego, do Sejmu i Senatu oraz prezydenckie. Warto więc zbadać skalę nieuczciwości obecnych wyborów w aspekcie katolickiego torowania decyzji wyborczych, aby przyszłe wybory mogły odbyć się w atmosferze braku podejrzeń o manipulację wyborczą. Tym bardziej, że czasy, w jakich żyjemy, są napięte i wypełnione polityczną agresją. Ten niestabilny stan grozi potężnym wybuchem społecznego niezadowolenia.   

 ***

Wojciech Krysztofiak - autor artykułów naukowych w czasopismach z prestiżowych baz bibliograficznych Web of Knowledge i Scopus: „Synthese”, „Husserl Studies”, „Axiomathes”, „Semiotica”, „Filozofia Nauki”, „History and Philosophy of Logic”, „Foundations of Science”; autor książki “Egzystencjalizm logiczny. Metafizyczne studium nad Traktatem logiczno-filozoficznym Wittgensteina (Wydawnictwo Naukowe Semper 2017); stypendysta: The Norwegian Research Council for Science and the Humanities, The Soros Foundation-Open Society Institute; członek The Rationalist International; laureat grantów  badawczych Narodowego Centrum Nauki: w latach 2013-2015 (na temat mentalnych mechanizmów liczenia) oraz w latach 2017-2019 (na temat mechanizmów profilowania przestrzeni narracyjnych); inwigilowany w 1988 roku przez komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa w operacji pod kryptonimem "Krytyka".